07 Điều Cần Biết Khi Lần Đầu Tập Sáng Tác Ca Khúc

Lĩnh vực sáng tác âm nhạc ngày càng trở nên phổ biến, nhất là đối với giới trẻ có tư chất và đam mê sáng tạo nghệ thuật. Việc sáng tác ca khúc có thể gọi là khá phức tạp đối với những bạn mới bắt đầu tham gia bởi quá trình sáng tác đòi hỏi nhiều công đoạn và thời gian.

Vậy làm sao để truyền tải những tâm tư, tình cảm vào ca khúc, bài hát, sáng tác của mình được trọn vẹn? Hãy cùng Muzika tìm hiểu về quá trình sáng tác một bài hát nhé!

Cần phải biết những điều căn bản gì để có thể viết một ca khúc?

Có 3 điều cơ bản bạn cần nắm vững trong sáng tác âm nhạc: ký âm (solfège), hoà âm (harmonie), và sáng tác (composition). Đó là những vấn đề về kỹ thuật mà người viết nhạc cần biết. Ngoài ra bạn cũng cần có một vốn từ phong phú. Một tâm hồn nhạy cảm với cuộc sống xung quanh, yêu văn học, yêu thơ ca… có thể giúp bạn tìm được nguồn cảm hứng sáng tác.

1. Phải sử dụng nhạc cụ gì để viết ca khúc?

Bạn có thể không cần biết bất cứ nhạc cụ nào mà vẫn có thể viết được ca khúc. Tuy nhiên bạn nên biết ít nhất một nhạc cụ để giúp bạn trong việc thử lại bài hát hoặc hòa âm làm mới ca khúc cũng như trình diễn. Thông thường, các nhạc sĩ sử dụng piano hoặc guitar để viết ca khúc. Có nhạc sĩ dùng cả mandoline hoặc sáo (flute). Đối với các bạn mới bước vào lĩnh vực này, việc sử dụng nhạc cụ để viết ca khúc có thể ảnh hưởng đến giai điệu (melody) của bài hát.

2. Nên viết lời trước hay viết nhạc trước?

Cách tốt nhất là viết cùng lúc cả nhạc và lời. Có một số nhạc sĩ viết lời sau khi viết xong một đoạn nhạc. Nên tránh viết lời trước khi viết nhạc, và trường hợp viết lời trước chỉ xảy ra khi phổ thơ. Có một số nhạc sĩ chỉ chuyên viết phần nhạc, còn phần lời sẽ do người khác đảm nhiệm.

Mỗi bài hát đều mang trong mình những câu chuyện, tâm tư, tình cảm mà người sáng tác gửi gắm bên trong. Lời bài hát khi viết ra phải đảm bảo có lời ca súc tích, mượt mà, gợi cảm, giống như lời của một bài thơ. Lời bài hát phải dễ dàng cho ca sĩ trong quá trình diễn đạt, phát âm.

3. Thường mất bao lâu để viết xong một ca khúc hoàn chỉnh?

Tùy vào độ chín mùi của đề tài, cảm hứng, và kinh nghiệm viết của tác giả mà thời gian ra đời của một tác phẩm có khác nhau. Có bài hát ra đời chỉ trong vòng vài tiếng, nhưng có bài phải mất vài ngày, thậm chí cả tháng hoặc năm. Tất cả tùy thuộc vào tài năng của bạn.

4. Học sáng tác ca khúc bằng cách nào nếu không đến trường?

Có nhiều cách học “tại gia” nếu không đến trường: học hỏi các nhạc sĩ đàn anh, học qua sách báo v..v… Sau khi bạn viết được một ca khúc, bạn nên nhờ các nhạc sĩ có kinh nghiệm sáng tác xem lại tác phẩm của mình. Họ có thể sẽ chỉ ra các lỗi kỹ thuật về ký âm, hòa âm hoặc sáng tác. Nhưng nên nhớ rằng tác phẩm đó là “của” bạn, không ai có thể sửa lại hoàn toàn, vì nếu không, bài hát đó không còn là do bạn viết nữa.

Ngoài ra, một cách học khác là tìm cách phân tích các bài hát của người khác để học về cách phát triển về chủ điệu (motif), kiến trúc câu nhạc (phrase), đoạn nhạc (periode), cách kết thúc một câu nhạc, đoạn nhạc (cadence), cách chuyển âm (modulation), cách đặt lời cho bài hát, nghệ thuật phổ thơ, v..v… Xu hướng hiện nay có nhiều bạn trẻ đăng kí những khóa học sáng tác online trên mạng, vừa tiện lợi mọi lúc mọi nơi, vừa thoải mái cho tâm hồn được nuôi dưỡng bay bổng mà không quá gò bó vào môi trường, kỹ thuật hay lí luận sáng tác.

5. Nguồn cảm hứng khi sáng tác bài hát

Cảm hứng, cảm xúc là chất xúc tác không thể thiếu trong ngành nghệ thuật, nhất là một tác phẩm âm nhạc. Đó là chất xúc tác cần có để thể hình thành lên một ca khúc. Giống như làm thơ, viết văn hay vẽ tranh, v..v.. viết ca khúc là một loại lao động sáng tạo. Thông thường, người nhạc sĩ phải cưu mang, và trăn trở về một đề tài lấy từ trong cuộc sống hàng ngày hoặc đôi khi đó là một cảm xúc ngẫu hứng, bất chợt hiện lên. Đề tài này được thai nghén cho đến khi cảm hứng đến với người nhạc sĩ để cho tác phẩm được ra đời. Có khá nhiều định nghĩa và nghiên cứu về cảm hứng trong sáng tác, hay trong mỗi cá nhân.

6. Quá trình chỉnh sửa bài hát

Đây là giai đoạn khô khan, tẻ nhạt nhất đối với mỗi người nhạc sĩ nhưng là một giai đoạn quan trọng không thể thiếu trong quá trình sáng tác bài hát. Cách thức chỉnh sửa của mỗi người nhạc sĩ là khác nhau. Một số nhạc sĩ sẽ chỉnh sửa bài hát nhiều lần trước khi phát hành ra bên ngoài. Có người nhạc sĩ sẽ phổ biến rộng rãi ngay sau khi ca khúc được viết ra mà không thông qua quá trình chỉnh sửa.

Thông thường, những nhạc sĩ mới viết nhạc sẽ tự chỉnh sửa ca khúc của mình trước khi phát hành rộng rãi hoặc nhờ sự tư vấn, hỗ trợ của những người nhạc sĩ có kinh nghiệm. Quá trình chỉnh sửa bài hát được dựa trên những kiến thức, kinh nghiệm viết nhạc và khả năng cảm thụ, phê bình âm nhạc trong quá trình sáng tác.

7. Yêu cầu cần có của người nhạc sĩ

Trong một quá trình sáng tác bài hát, thường có 3 giai đoạn nhất định: sáng tác, biểu diễn và thưởng thức. Nhạc sĩ thường là người thực hiện giai đoạn đầu, còn ca sĩ là người sáng tạo lần thứ nhì, và người thưởng thức là người sáng tạo lần thứ ba. Tâm lý chung thường cho rằng nhạc sĩ phải là người hát hay, nhưng trong thực tế, rất ít nhạc sĩ có giọng hát tốt. Nếu nhạc sĩ vừa viết nhạc, vừa trình bày được bài hát của mình với giọng hát hay thì điều này rất quý. Mỗi nhạc sĩ ngoài khả năng sáng tác ca khúc cũng nên biết hát để có thể cảm nhận một cách tường tận về ca khúc cũng như có thể mang lại một ca khúc thành công đối với cả ca sĩ và công chúng.